Metalen kruis voor dappere vrijwilliger

De Overwinning voor Leuven, op den 12den Augustus 1831, Willem Hendrik Hoogkamer. Bron: Wikipedia
Waarom hij zich op 23 oktober 1830 aanmeldde als vrijwilliger in het leger, zal nooit duidelijk worden. Maar Leendert Scheepmaker, zoon van vader Leendert en moeder Elizabeth, maakte daardoor wel de Tienjarige Veldtocht mee in België. En het leverde hem het metalen kruis op.

Leendert Leendertszn. Scheepmaker werd in 1805, op 22 november, geboren in Noordwijk Binnen. Zijn vader was een boodschappenloper, tuinman, dagloner. Een hardwerkende man, die alles aanpakte om zijn gezin te kunnen onderhouden. Zoon Leendert trouwde –  tegelijkertijd met zijn vijf jaar oudere broer Gerrit – op 20 mei, om vijf uur ’s middags, in Noordwijk met zijn geliefde Teuntje Lindhout. Gerrit, geboren in Koudekerk, trouwde op diezelfde dag met Cornelia de Graaf.
Of het uit armoede was dat zij tegelijkertijd in het huwelijk traden, is niet te zeggen. Misschien wel, want je kunt in ieder geval de kosten delen. Leendert was een eenvoudige schoenmaker, Gerrit een arbeider, dus de inkomsten zullen beperkt zijn geweest.
Leendert was zeker ook vaderlandslievend, want hij meldde zich op 23 oktober 1830 aan als vrijwilliger in het leger. Hij kreeg geen handgeld, was niet dienstplichtig en bereidde zich in het leger voor op wat komen zou gaan. Belangrijkste wapenfeit was zijn deelname aan de Tiendaagse Veldtocht in België van 2 tot 12 augustus om de Belgische opstand met veel wapengeweld te onderdrukken. Zijn inzet werd beloond met het Metalen Kruis Vrijwilligers 1830-1831, ook wel het Hasseltkruis genoemd. Een opmerkelijk feitje: Het brons voor het kruis werd gehaald uit een tweetal bij de, door het Nederlandse leger op 8 augustus 1831 gewonnen Slag om Hasselt, veroverde kanonnen.
Leendert hervatte na zijn heldhaftige optreden in België zijn oude werkzaamheden als schoenmaker. Leendert is niet oud geworden. Hij overleed op 4 juli 1838 in Katwijk.
Als herinnering aan de Tienjarige Veldtocht werd in 1856 het eerste nationale monument op de Dam onthuld. Als bijnaam kreeg het de naam ‘Naatje op de Dam’. Op 8 april 1914 werd het in verval geraakte monument weer verwijderd.
Wie meer wil lezen over de Tiendaagse Veldtocht: klik op deze pagina.
Naatje op de Dam in Amsterdam. Ingekleurde foto uit begin twntigste eeuw. Bron: Ronald Nijenhuis.

Het gezin van Leendert kende de volgende samenstelling:

Leendert Leenderszoon Scheepmaker, geb. Noordwijk 22 nov. 1805, schoenmaker 1827-, Vrijwilliger in het leger 1831-, schoenmaker 1833-1838, † Katwijk 4 juli 1838, zn. van Leendert en Elisabeth Florusdr Zwanenburg, tr. Noordwijk 5 mei 1826 Teunisje Pietersdr Lindhout, geb. Noordwijk 19 april 1798, † ald. 13 aug. 1849.

Kinderen van Leendert en Teunisje:

  1. Leendert Gerardus Scheepmaker, geb. Noordwijk Binnen 8 febr. 1827, † Voorhout 15 jan. 1884, tr. 1e Noordwijk 14 nov. 1850 Johanna Colijn, geb. Noordwijk 7 juni 1821; tr. 2e Oegstgeest 5 sept. 1878 Huibertje Wassenburg.
  2. Pieter Floris Scheepmaker, geb. Noordwijk 11 sept. 1828, † Noordwijkerhout 28 aug. 1888, tr. Noordwijkerhout 26 maart 1857 Hendrica van der Schrier, geb. 1836.
  3. Levenloze dochter, geb. Noordwijk 29 april 1830.
  4. Antje Johanna Scheepmaker, geb. Noordwijk Binnen 11 mei 1831, † Lisse 27 dec. 1896.
  5. Gerardus Scheepmaker, geb. Noordwijk Binnen 13 nov. 1833, † Numansdorp 19 sept. 1899, tr. Noordwijkerhout 12 juli 1860 Cornelia Kruijswijk, geb. Noordwijkerhout 2 juni 1838, † Haarlem 22 nov. 1911.
  6. Floris Johannis Scheepmaker, geb. Noordwijk Binnen 5 sept. 1835, † ald. 18 juli 1836.
  7. Floris Eliza Scheepmaker, geb. Katwijk 30 aug. 1837, Arbeider 1868-, † Lisse 8 febr. 1906, tr. 1e Lisse 19 nov. 1863 Maria Kulk, geb. Lisse 25 maart 1834, † ald. 20 maart 1872; tr. 2e Lisse 29 aug. 1872 Jansje Thepen, geb. Haarlemmermeer 1830, † Lisse 18 jan. 1905.

 

Wetenswaardigheid 1

Het metalen kruis voor vrijwilligers. Bron: Wikipedia

Het Metalen Kruis is een vierarmig bronzen kruis met een breedte van 29 millimeter. De voorzijde vertoont de gekroonde “W” in een krans bestaande uit een tak van eikenbladeren (links) en een tak van laurierbladen (rechts). De keerzijde heeft dezelfde krans, waar binnen de jaartallen “1830-1831”. Op de armen van het kruis is de tekst “VRIJWILLIG TROUW AAN / KONING / EN / VADERLAND” te lezen. Het lint is verdeeld in zes gelijke banen groen en oranje, beginnend aan de linkerzijde met een groene baan.

Er zijn vele duizenden metalen kruisen uitgereikt; de onderscheiding is daarom niet bijzonder kostbaar.

Wetenswaardigheid 2

Het Metalen Kruis, gedragen door de prins van Oranje (de latere koning Willem II), is op 10 april 1849 door Prins Hendrik der Nederlanden gehecht aan het vaandel van het Regiment Grenadiers en Jagers. Dat wil zeggen dat het Bronzen Kruis aan een lang lint in de kleuren van de onderscheiding, een zogenaamde cravatte, aan de stok van het vaandel werd gebonden.

Leendert op veldtocht naar België

Geef een reactie