Cornelis Aelberts de Cruijff pacht in 17e eeuw hofstede
Het was warme en benauwd op die eerste augustus van het jaar 1674. Ook in Houten vlak bij Utrecht. Een kleine gemeenschap met een kerktoren en een hofstede iets buiten het dorp gelegen, waar Cornelis de Cruijff met zijn gezin woonde en die hij voor zes jaar had gepacht van de proosdij van Oud Munster in Utrecht. Voor Cornelis Aelberts de Cruijff was het een dag waarop je niet veel kon doen. Het was gewoon te warm. De kinderen zochten de verkoeling op in de gracht die rond de boerderij vele jaren daarvoor was gegraven.
Niets wees nog op het onheil dat die zomeravond vanuit het zuidwesten naderde. Uitzonderlijk zware buien hadden zich ontwikkeld en trokken het land op, gepaard gaande met zware windvlagen en hagel. In de omgeving van Utrecht ontwikkelde zich een hoos, die zich over de weilanden slingerde, richting Houten en de stad.
In het begin van de avond werd het donker boven Houten en Utrecht. De wind zwelde aan, het geflits van het onweer was overweldigend. Rond zeven uur of half acht trok het noodweer en de hoos over Houten en later Utrecht. Kerktorens stortten in. De hoos trok recht over de Domkerk. Het middenschip werd getroffen, stortte in en wat overbleef was een puinhoop. Er vielen slachtoffers door de instortingen. Ook Houten werd getroffen. De kerktoren sneuvelde, Hofstede Overdam, zo heette de boerderij van De Cruijff, werd ook getroffen. Hoe groot het leed was, is niet bekend, maar Cornelis moest wel de Proosdij om hulp vragen voor reparatie. Dat duurde wel even, want ook twee jaar later wordt hiervan nog melding van gemaakt (bron: Overlangbroek op de kaart gezet – Kees van Schaik).
In de Oprechte Haerlemse Saterdaegse Courant verscheen het volgende bericht:
Uytrecht den 2 Augusti. Gisteren avont ten half achten ontstont hier een schrickelick onweer, dat tot half negen toe duurde; doch het slimste was gedaen in een quartier-uurs: den hemel stont gedurigh in licht en vlam, en ’t was schrickelick den donder en vreesselycke winden te hooren, dat verselt wierdt met het nederstorten van schoorsteenen, daecken, gevels ende toornen, dat ieder een ongemeene verbaestheyt aenbracht, en dat heeft veele van een aertbevingh doen spreecken: de kerck van den Dom tot het choor toe lagh met pylaren en al ten half achten al onder de voet als een puynhoop, sonder dat de Domtoorn eenigsints beschadigt is […]
In de directe omgeving van de stad Utrecht werden ook diverse plaatsen getroffen; in Vleuten, Jutphaas, Bunnik, Houten en IJsselstein stortten kerktorens in. In andere gebieden in huidig Nederland waren er door de storm ingestorte kerken in onder andere Hellouw, Asperen, Hippolytushoef en Den Ilp. Op grote schaal werden huizen verwoest in Hilversum en Landsmeer. In onder meer Amsterdam werden schepen losgeslagen of vergingen (Bron: Wikipedia).
De grote zomerstorm vond plaats op 1 augustus, alhoewel ook de datum van 22 juli 1674 wordt genoemd. Die datum had te maken met het gebruik van verschillende kalenders. In Holland gold al de Gregoriaanse kalender, terwijl in Utrecht nog de Juliaanse kalender werd gebruikt, die een aantal dagen achter liep bij die van de Gregoriaanse. Volgens Utrechtse begrippen raasde de tornado op 22 juli 1674 over Utrecht. Elders werd 1 augustus genoemd.
Hofstede Overdam
Wie teruggaat in de geschiedenis van de Kruijf’en komt vanzelf terecht bij Hofstede Overdam te Houten en één van zijn bewoners, Cornelis Aelberts de Cruijff. Geboren in 1637 in Overlangbroek als zoon van Albert Willemsz de Cruijff en Gerichjen Dircksdr van Dam vertrok Cornelis in 1658 naar Cothen samen met zijn vrouw Annigjen Hendriks van Waveren. In 1665 pachtte hij van het Kapittel van Oud Munster Hofstede Overdam te Houten samen met een stuk grond ter grootte van ongeveer 40 ha of iets minder voor een periode van zeven jaar. Daarvoor betaalde hij 540 gulden per jaar. Hij woonde daar tot zijn dood in 1684 met zijn vrouw en kinderen.
Hofstede Overdam, totaal gerenoveerd uiteraard, bestaat nog steeds en is een jaar geleden verkocht voor een leuk bedrag in euro’s. De geschiedenis van deze hofstede gaat terug tot de Middeleeuwen. Het eerste jaar dat wordt genoemd is 1263. In dat jaar werd door de kerk een stuk land onder Loerik, een gewezen buurtschap van Houten, uitgegeven aan Willem Overdam of Overdamme. Het land ligt vanuit Loerik gezien aan de andere kant van de Rietsloot. Om daar te komen moesten de inwoners van Loerik over een dam. Het land krijgt de naam ‘Overdam’. Willem Overdam, weer een nazaat van bovengenoemde Willem, verkocht zijn ‘huizinge en hofstede, genaemt Overdam’ aan Ruller Uten Goye, een bastaard uit het geslacht van de heren Van Goye. Het Karthuizer klooster in Bloemendaal verwierf Overdam in 1412 en verkocht het in 1418 aan het Utrechtse kapittel van Oudmunster. (Bron: Ver. Oudhouten).
Het Utrechts kapittel van Oudmunster wordt in 1418 eigenaar van Overdam. Een boer pachtte de boerderij en het land. Het kapittel van Oudmunster had in de boerderij één kamer gereserveerd voor vergaderingen en om de pacht te ontvangen van andere Houtense boeren.
Cornelis trouwde in 1757 of 1658 met Annigje Hendriks van Waveren, dochter van Hendrick Bertens van Waveren den ouden, koster en kerkmeester te Neerlangbroek en Metgen Lamberts van Hillinck.
De samenstelling van het gezin was als volgt:
Cornelis Aelberts De Cruijff, geb. Overlangbroek 1637, † Houten 1684, zn. van Albert Willemsz en Gerichjen Dircksdr Van Dam, tr. 1657 Annigje Hendriks Van Waveren, † 1699.
Uit dit huwelijk:
1. Hendrick Cornelisz De Cruijff, † Schaik 13 febr. 1712.
2. Aelbert Cornelisse De Cruijff, geb. Cothen 9 okt. 1659, † 1721, tr. Amersfoort 17 juli 1687 Willemijntje Willems Schimmel, geb. Amersfoort 28 jan. 1664, † Noordwijk 22 juli 1735, dr. van Willem Buijsz en Jannigje Gijsberts.
3. Gerrigje De Cruijff, geb. Cothen 26 aug. 1660.
4. Beerent Cornelisse De Cruijff, geb. Cothen 26 jan. 1662, † Jutphaas 10 mei 1732.
5. Arien Cornelissz De Cruijff, geb. Cothen 7 aug. 1664, † Houten 2 maart 1731.
6. Gerrit Hendrik De Cruijff, geb. Schaik 1667.
7. Aert De Cruijff, geb. Cothen 9 april 1669.
8. Willem Cornelisse De Cruijff, geb. Overlangbroek 1670, † Schaik 1739.