Jan van Londen; kerkmeester, burgemeester en gerigtsman in gehucht van wereldformaat
Wie terug gaat in de geschiedenis van de familie Frugte komt op een gegeven moment uit bij het huwelijk van Karel Frugte (Fruchte) met Maria Gerritsen op 14 mei 1828. Een blije gebeurtenis, die plaatsvond in Linschoten. Hoe Karel Maria leerde kennen, vermeldt de geschiedenis niet. Wel dat zijn vrouw in Bronkhorst was geboren en zijn schoonmoeder Elsken van Londen heette.
Bronkhorst…Bronkhorst? Bronkhorst! Ja, Bronkhorst, een wereldstad in miniformaat, bezocht door talloze toeristen. Een stadje bij de IJssel. Nou ja, stad….jazeker, STAD. Met 90 inwoners (vooruit, misschien zijn het er nu wel 100) toch een stad met stadsrechten. Een schilderachtig plaatsje met De Gouden Leeuw en het Wapen van Bronckhorst als etablissementen waar je heerlijk kunt eten en drinken.
En Van Londen….die was van deze stad eens burgemeester. Nu hoef je daar natuurlijk niet al te veel van voor te stellen, want het begrip van burgemeester in de 17e en 18e eeuw houdt natuurlijk iets anders in dan wat wij nu onder een burgemeester verstaan.
Eerst Bronkhorst. Een gehucht met een hele historie en de moeite waard om te bezoeken. Dat is het zeker. Waar ligt deze attractie? Ga naar Google Maps, zoek Zutphen op, gelegen aan de IJssel. Verplaats je in gedachten naar het verleden, 18e eeuw. Huur in Zutphen een boot en vaar stroomopwaarts naar het zuiden. Dan opeens…doemt aan de linkerkant een groot kasteel op, indrukwekkend in omvang. Alleen, je ziet hem nu niet meer. Wel kun je de kasteelheuvel bezoeken.
Kasteel Bronckhorst, waar eens de heren van Bronckhorst over een groot gebied regeerden. Slechts één machtig man stond boven hen: Keizer Karel de V. Nou ja, niet helemaal, maar vooruit, het scheelt niet veel. Een kort weggetje voert vanaf het iets hoger gelegen kasteel naar het mini-stadje, Bronkhorst. Een aantal indrukwekkende boerderijen, een molen, smalle straatjes, een logement (nu twee) en een burgemeesterswoning. Maar ook een eeuwenoude kapel, grachten en wallen die het stadje beschermden en een gastenhuis voor de armen.
Een ministadje dat al in 1371 werd genoemd als ‘stedeke’, ondergeschikt aan bestuur en rechtspraak van de toenmalige heer van Bronckhorst. Die stadsmuren….eigenlijk waren die een onderdeel van de voorburcht van het kasteel. Maar toch…het was een stad met stadsrechten, maar ook met plichten.
Bronkhorst, de kleinste stad van Nederland, alhoewel Staverden of Sloten daar misschien anders over denken.
Hier, in Bronkhorst is schoonmoeder Elsken van Londen, getrouwd met Garret Jan Garretsen, geboren en opgegroeid. Haar Garret, geboren in 1760 in Hummelo, was een handige snuiter. Hij was niet alleen landbouwer, maar ook meestersmid, hoefsmid en hij werd in de oude documenten ook omschreven als een kenner van genezing van veeziekten. Zij woonden aan de Onderstraat in één van de mooie boerderijen die aan deze weg waren gelegen. Elsken’s vader Jan was een belangrijk man in Bronkhorst. Hij trad in de voetsporen van zijn vader Telman, die in ieder geval in 1726 één van de vier burgemeesters was van Bronkhorst, en daarna was hij vele jaren lang gerigtsman van Bronkhorst. Jan van Londen (ook geschreven als Lonnen) bekleedde meerdere functies: als gerigtsman, kerkmeester, opzichter, provisor voogd en even nog als gevolmachtigde burgemeester.
De burgemeester was niet de belangrijkste man van Bronkhorst. Dat was de richter, aangesteld door de heer van Bronckhorst of zijn opvolgers. In de 18e eeuw was vele jaren lang Gerhard Hendrick van Sanderus de door de heer van Bronckhorst aangewezen richter, die werd bijgestaan door vier burgemeesters. Zij werden benoemd voor een jaar en op Gregoriusdag (12 maart) vervangen door vier nieuwe personen. Althans, zo waren de regels. Jan van Londen was nauw betrokken bij het reilen en zeilen van Bronkhorst, waaronder de rechtspraak. Als provisor, gerigtsman, even als burgemeester, maar ook als kerkmeester.
In deze setting woonde Elsken met haar man Garret. Zij kregen negen kinderen, waaronder dus Maria, die in 1796 het levenslicht zag en uiteindelijk in 1868 in Zevenhoven overleed in het huis van Hendrik Frugte, de voorganger en onderwijzer. Een paar maanden voor haar overleed Karel Frugte, die in ‘s Graveland zijn laatste adem uitblies.
Hoe ziet het huidige Bronkhorst eruit? Kijk even hieronder:
Parenteel van Jan Van Londen (Lonnen)
I. Jan Van Londen (Lonnen), geb. Bronkhorst 1, ged. Steenderen 11 febr. 1731, kerkmeester 1763-, † Steenderen 1791, zn. van Telleman Geritsz en Elsken Gerritsen Van Wijers, tr. Steenderen en Bronkhorst 2 juli 1758 Maria Hagens, geb. Geesteren 24 okt. 1727, † Steenderen 4 aug. 1792, begr. Bronkhorst 8 aug. 1792.
Uit dit huwelijk:
1. Telman Van Lonnen, ged. Steenderen en Bronkhorst 26 mei 1760.
2. Reint Van Lonnen, ged. Steeenderen en Bronkhorst 1 jan. 1762.
3. Engbert Van Lonnen, ged. Steenderen en Bronkhorst 21 aug. 1763.
4. Hendrik Van Lonnen, ged. Steenderen en Bronkhorst 24 febr. 1765.
5. Elsken, volgt II.
6. Hendrik Van Lonnen, ged. Steenderen en Bronkhorst 6 mei 1770, † Doesburg 1 aug. 1830.
II. Elsken Van Londen, geb. Steenderen 25 febr. 1767, † Bronkhorst 20 sept. 1842, tr. Steenderen en Bronkhorst 16 febr. 1787 Garrit Jan Gerretsen (Garritzen), geb. Hummelo 9 maart 1760, Landbouwersche, † Bronkhorst 13 nov. 1828, zn. van Evert Jan Gerrits en Catherina.
Uit dit huwelijk:
1. Catherina Gerretsen, geb. 9 juni 1787, † 15 jan. 1845.
2. Jantjen Gerretsen, geb. 4 sept. 1788, † 27 aug. 1863.
3. Everdina Maria Gerretsen, geb. 30 juli 1790, † 31 mei 1873.
4. Hendrika Gerretsen, geb. 28 juni 1792, † 8 april 1876.
5. Evert Jan Garritsen, geb. 6 aug. 1794, † 23 sept. 1870.
6. Maria, volgt III.
7. Jan Hendrik Garritsen, geb. 8 jan. 1799, † 30 april 1879.
8. Elsken Gerretsen, geb. 1 mei 1801, † 8 okt. 1854.
9. Gardina Gerretsen, geb. 20 nov. 1803, † 4 febr. 1881.
III. Maria Gerritsen (Garritsen), geb. Bronkhorst (Steenderen) 11 aug. 1796, ged. Bronkhorst 14 aug. 1796, † Zevenhoven 26 nov. 1868, tr. Linschoten 14 mei 1828 Karel Fruchte, geb. Linschoten 23 mei 1805, schoenmaker, † ’s Graveland 31 mei 1868, zn. van Johan Heinrich en Margaretha Alida Opten.
Uit dit huwelijk:
1. Hendrik, volgt IV.
2. Gerrit Jan Fruchte, geb. Linschoten 29 nov. 1830, † ald. 16 jan. 1831.
