Een jaar in beeld en geluid. Een greep uit enkele bijzondere gebeurtenissen in Amsterdam in het jaar 1952.

Ome Jan in zijn duiventil

 

Het was een bijzonder moment. Jarenlang had verkeersagent Ome Jan Bos  het verkeer rond het Muntplein geregeld. Gewoon ouderwets handwerk. Totdat er stoplichten werden geplaatst en een verkeersregelhuisje werd neergezet. De duiventil. Het huisje werd een bijzonder onderdeel van het Muntplein. Een wenteltrap leidde naar boven, waar Ome Jan plaatsnam.  Wie zich niet hield aan de regels werd door ome Jan via een luidspreker vermanend toegesproken.

Ome Jan regelde daar het verkeer waar hij voorheen dat gewoon op straat deed. Jan Bos regelde de stoplichten, deelde bekeuringen uit en sprak de fietser of automobilist vermanend toe. Tot het moment waarop in 1952 zijn afscheid kwam. Ook hij naderde zijn pensioenleeftijd. Zijn afscheid werd vastgelegd en bioscoopbezoekers konden dat meemaken. De duiventil bleef tot tot de jaren 80 op het Muntplein staan. Daarna werd die verplaatst naar het Amsterdamse Bos. Niet om verkeer te regelen, wel als een aandenken aan die tijd van vroeger.

Volkstuintjes

Een wezenlijk onderdeel van Amsterdam vormen de volkstuintjes. Veel Amsterdammers bewaren er warme herinneringen aan. Op diverse locaties zijn deze volkstuintjes te vinden, en momenteel zijn er naar schatting 6000, maar het kunnen er ook meer zijn.

De eerste volkstuintjes in onze hoofdstad kwamen zo rond het begin van de 20e eeuw. Aanvankelijk bedoeld voor het telen van aardappelen en groenten en vooral in de Tweede Wereldoorlog van belang voor de voedselproductie. Maar na de oorlog kregen de volkstuintjes een meer recreatieve bestemming. Complete huisjes worden er gebouwd en ook gebruikt als kleine woninkjes waarin men in de zomermaanden maanden verbleef. Niet iedereen kon in de jaren vijftig met vakantie, en de volkstuintjes boden een mooi alternatief. Heerlijk in de buitenlucht, op de rand van de stad, in het groen.
Het filmpje over de volkstuintjes dateert uit 1952.

Kelnerswedloop

Een spectaculair onderdeel van de Amsterdamse sportweken was de wedloop voor kelners in de Amsterdamse binnenstad. Het kwam altijd neer op een wedstrijdje waarin de kelners en serveersters op een dienblad met een vol glas en fles een parkoers langs de grachten zo snel mogelijk moesten afleggen. Het liefst met zo weinig mogelijk morsen natuurlijk.

Het waren gigantische evenementen in die tijd, de Amsterdamse sportweken. We kunnen ons dat nu niet meer voorstellen, maar het openingsdefilé en de sportevenementen trokken tienduizenden toeschouwers.

 

Olympische Dag

‘Ruim 60.000 toeschouwers verhieven zich van hun plaatsen in het zonovergoten Olympisch Stadion te Amsterdam, toen om vijf minuten voor half twee, kort voor de opening van de 13e Olympische Dag, een hofauto door de poort van de Marathontoren het stadion binnenreed. Koningin Juliana en prins Bernhard met tussen hen inde prinsessen Beatrix en Irene werden met een warm applaus door het publiek ontvangen. Toen de koninklijke gasten voor de eretribune waren uitgestapt, klonk het Wilhelmus, uit volle borst door de tienduizenden meegezongen.

Zo begon het verslag van de Olympische Dag in Amsterdam in mei 1952 in de Provinciaal Drentse en Asser Courant en andere Nederlandse dagbladen. Een jaarlijks evenement met atletiekwedstrijden als één van de hoofdonderdelen, de gebruikelijke turndemonstratie en een concours hippique. Wim Slijkhuis won de 1500 meter, Fanny Blankers Koen de 80 meter horden. En iedereen ging weer tevreden naar huis….

 

Aalsmeerse Bloemencorso

Voor de vijfde keer werd in Amsterdam het jaarlijkse bloemencorso Aalsmeer gehouden. Begonnen in 1948, toen prinses Juliana de nieuwe koningin van Nederland werd.  Reden genoeg om praalwagens met bloemen te bouwen die door de straten van Aalsmeer reden. Dat initiatief werd vervolgens groots vervolgd met jaarlijkse corso’s die ook door de straten van Amsterdam reden en tienduizenden bezoekers trokken. Eindbestemming was het Olympisch Stadion.

De Joodse Invalide

De beschrijving van het verleden van Amsterdam, de jaren vijftig, kan niet zonder beelden over de Joodse Invalide, een stichting die opgericht werd met als doel Joodse bejaarden en gehandicapten in Amsterdam te verzorgen en te verplegen. De stichting, opgericht in 1911, had zowel voor als na de oorlog diverse panden in gebruik, waaronder een gebouw aan het Weesperplein, in de volksmond ook Het Glazen Paleis genoemd. Na de oorlog kon de gedecimeerde Joodse gemeenschap het gebouw niet meer onderhouden door geldgebrek en werd het overgedragen aan de gemeente Amsterdam. Dat gebouw werd  het Weesperpleinziekenhuis. Daarna volgde in 1951 een gebouw aan de Henri Polaklaan, dat in 1952 officieel werd geopend.

Amsterdam-Rijnkanaal

Het Amsterdam-Rijnkanaal is de belangrijkste verbinding tussen het Ruhrgebied en de Amsterdamse haven en is het drukst bevaren kanaal ter wereld. 72 Kilometer lang, 120 meter breed en 6 tot 9 meter diep. De officiële opening vond plaats op 21 mei 1952 door koningin Juliana. Het gedeelte van Amsterdam tot Utrecht was oorspronkelijk het Merwedekanaal. Voorbij Utrecht werd een nieuw gedeelte gegraven, dat uitmondde bij Tiel in de Waal. Het kanaal loopt van zuid naar noord, het water stroomt uiteraard eveneens die richting op.
Het ontwerp van het kanaal is afkomstig van Anton Mussert, de latere NSB-leider.

Bronnen:

Youtube:

Polygoon Profilty Beeld en Geluid Amsterdam
Amsterdam, video’s over de verdwenen stad
Amsterdam, verzamelde historische beelden